Historia krakowskiego „Pałacu pod Baranami” sięga okresu wieków średnich. Według wielowiekowej opowieści, właśnie w tym miejscu znajdowała się gospoda, w której serwowano najmocniejszy pitny miód w całej Rzeczpospolitej. Na jego olbrzymim podworcu zwyczajowo zwanym „przedpolowym” lub „przedbaranim”, trzymano dorodne barany, które przeznaczone były na sprzedaż. Jak nie trudno się domyśleć, to właśnie od nich wzięła się nazwa tego pałacu.

Godło pałacu

To właśnie od wspomnianych baranów, wywodzi się także godło tego pałacu, które w pierwotnej wersji brzmiało: „Gdzie Barany”. Godło to przedstawiało dwa barany, które były złączone ze sobą wspólną głową. Pamiątką po dobie średniowiecznej, są także gotyckie piwnice, które obecnie wypełnia atmosfera i niepowtarzalny klimat wrośniętej w kulturalną atmosferę Krakowa.

Nowoczesny budynek

Pamietający dobę renesansu unowocześniony budynek, był zaczątkiem dzisiejszej znanej wszystkim budowli. Wzniesiony on został w XVI stuleciu poprzez połączenie ze sobą dwóch istniejących w tym miejscu gotyckich kamienic. Dokonał tego przedsięwzięcia Justus Ludwig Decjusz, który pełnił w owym czasie obowiązki sekretarza króla Zygmunta I Starego Jagiellona. Na przestrzeni czasu, wspomniany krakowski budynek wielokrotnie zmieniał swego właściciela. I tak na przykład w roku 1576 pałac ten został zakupiony przez króla Stefana Batorego. Sprawił on tak czyniąc w ten sposób dar  dla dowódcy piechoty węgierskiej wyróżniającego się niesamowitą odwagą. Następnie kamienica ta przeszła w ręce Katarzyny z Lubomirskich Ostrogowskiej. Podobno w tym budynku straszy duch matki tej Katarzyny niejakiej Hanki Kostczanki. Nawet teraz, można zobaczyć tę postać zza światów, która w przerażający sposób zawodzi odmawiając przy okazji jakieś modlitwy.

Własność Radziwiłłów

W XVII stuleciu, pałac ten był własnością książąt Radziwiłłów. To im jak nie trudno się domyśleć budynek ten zawdzięcza dalszą rozbudowę. I tak właśnie do istniejącej już kamienicy dobudowano kolejną, czyniąc bryłę pałacową dość olbrzymim obiektem. W XVIII stuleciu rodzina Wielopolskich, jako kolejni właściciele pałacu świetnie odrestaurowała ten obiekt nadając mu stylu klasycystycznego. W 1822 roku pałac stał się własnością rodziny Potockich. Ta znamienita polska rodzina, znów dokonała w budynku tym generalnego remontu wszystkich pomieszczeń. I tak dla przykładu odbudowano wówczas fasadę pałacu, zmieniono jego wyposażenie oraz przeznaczenie pomieszczeń. W  wyniku tego remontu budynek otrzymał dodatkowe, trzecie piętro i uzyskał ostateczną formę, która utrzymana jest po dzień dzisiejszy.

Baranie głowy nad bramą

Nad bramą prowadzącą do pałacu, rzecz jasna pojawiły się z czasem charakterystyczne baranie głowy, które podobno mają charakter wieszczy. Przemawiają one bowiem ludzkim głosem w czasach, gdy trzeba ostrzec kogoś przed nadciągającym złem. Wojenna zawierucha zmusiła rodzinę Potockich do opuszczenia rodzinnej siedziby. I to podobno właśnie owe barany im to przepowiedziały. Wtedy budynek pałacu mieścił kwatery niemieckiego dystryktu krakowskiego. Po roku 1945 mieściła się tam sowiecka komendantura miasta. W 1947 roku, budynek ten przekazano Krakowskiemu Domowi Kultury. Rodzina Potocich wróciła do Pałacu w 1990 roku. W tym też roku wybuchł pożar, który strawił wnętrza budynku. Remont trwał kilka lat. W tej chwili „Pałac pod Baranami” stanowi centrum kulturalne i towarzyskie Krakowa.

Wielcy goście pałacu

W 1701 roku w „Pałacu pod Baranami” gościł  carewicz rosyjski Aleksy, zaś w roku 1809 był tutaj przez kilka tygodni książę Józef Poniatowski. W roku 1810 był tu zaproszony król saski i książę warszawski Fryderyk August, a w roku 1890 gościł w pałacu cesarz Franciszek Józef I. W roku 1956 z inicjatywy Piotra Skrzyneckiego oraz jego przyjaciół, w podziemiach „Pałacu pod baranami” powstała słynna „Piwnica pod Baranami”. Tworzą ją artyści z kręgów literackich, muzycznych, plastycznych oraz aktorskich. Od roku 1969 działa w Pałacu „Kino Pod Baranami”.

Ewa Michałowska-Walkiewicz