Po 35 latach od upadku komuny w Polsce temat rozliczeń za powojenną inwigilację emigracji nie jest już tematem numer „1”. Co jakiś czas naukowcy i dziennikarze natrafiają jednak na nieznane dokumenty, które wiele mówią o działalności Urzędu, później Służby Bezpieczeństwa PRL.

Emigracja była oczywistym polem zainteresowania tych służb. Chodziło bowiem nie tylko o rozeznanie „kto jest kim” wśród Polaków mieszkających poza Polską, ale także o ewentualne próby werbowania tych osób do współpracy ze służbami PRL.  Na ich użytek pracowały ówczesne placówki dyplomatyczne PRL i udający dyplomatów funkcjonariusze SB/UB.

Ta działalność inwigilacyjna trwała od chwili zakończenia II wojny światowej aż po końcówkę lat 80-tych. Niżej prezentujemy znaleziony w Oddziałowym Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie utajniony „Wykaz” Urzędu Kontrwywiadu PRL (nr archwium 2124/OI) „Osób znanych z wystąpień antysocjalistycznych, mogących zagrażać wizytom państwowym”. (Prawdopodobnie z początku lat 70-tych, zważywszy na antyżydowski charakter „charakterystyk”). Obejmuje osoby z większości krajów, w których była polska emigracja, a na liście (w trzech kolumnach: nazwisko, charakterystyka, adres) obejmującej Szwecję, znajdujemy następujące osoby:

Alsterdal Alwer, ur 1926 r.; działacz syjonistyczny; Szwecja

Barankiewicz Włodzimierz; zdrajca; Szwecja

Dajczgewand Maria, ur 1946; emigracja pomarcowa. Syjonista, był sądzony w Polsce; Lund, Szwecja

Feldman Albert; emigracja syjonistyczna, z Polski; Szwecja

Fiszer Artur ur. 13.01.1912, Jarosław; emigracja syjonistyczna, z Polski; Szwecja

Goldblat Józef, ur. 7.01.1923, Lwów; b. pracownik MSZu, syjonista, znany z wystąpień antypolskich i antyradzieckich; Szwecja

Goldstein Jakub; działacz syjonistyczny, wyjechał z Polski; Stockholm, Odengatan 39

Halim Artur; występuje przeciwko PRL i ZSRR z pozycji syjonistycznych. Wyjechał z Polski po 68 r.; 42178 Göteborg, Volrat Tama gatan 8

Herbst Ewa, ur. 6.09.1948; najnowsza emigracja polityczna, współpracuje z „Aneksem”; 41279 Göteborg, Gibraltarsgatan 94/234

Janczewski vel Lowenstein Zbigniew, Jerzy, ur. 22.03.1924 – Gdańsk; znany działacz syjonistyczny, występuje p-ko Polsce i ZSRR; Szwecja

Kantor Leonid ur. 1940; najnowsza emigracja polityczna, syjonista; Szwecja

Kowalik-Kowadło Mieczysław, ur. 28.08.1914 – Warszawa; znany działacz syjonistyczny; Szwecja

Kurowski Bożysław, ur. 11.09.1911 – Poznań; —–; Lund, Dag Hammarskjöld Väg 1B

Lapter Karol Dawid, ur 5.12.1912 – Lwów; były profesor SGSZ, emigrant, aktywnie uczestniczy w akcjach syjonist.; Szwecja

Lebebaum Józef, ur. 1. 07.1930 – Warszawa; syjonista, aktywny działacz żydowski; Szwecja

Lewandowski Józef, ur. 13.05.1923 – Konin; syjonista, aktywny w akcjach antypolskich, Balderogatan 32, III, 19500 Märsta

Lipko-Lipczyńska Ewelina, ur. 13.05.1913 w Ostrowcu; znana działaczka syjonistyczna, występowała p-ko Polsce i ZSRR; Sztokholm, Szwecja

Lipszyc vel Lityński Władysław, ur. 7.02.1914 – Łódź; emigrant, działacz syjonistyczny, wyjątkowo wrogo nastawiony do Polski i ZSRR, Szwecja

Lisiński Michał, ur. 23 XI.1914 r. w Czarnym Dunajcu; znany żydowski działacz polityczny, brał udział w wielu akcjach antypolskich; Eskadervägen 26, 18354 Stockholm

Litwin Andrzej; najnowsza emigracja polityczna, były student UW; Lund, Szwecja

Moszkowicz Michał; działacz syjonistyczny; 10405 Stockholm, Amaurensvägen 1

Naftalin Jerzy; działacz syjonistyczny, Göteborg

Peczenik Aleksander, ur. 16.11.1937 r. w Krakowie; najnowsza emigracja pomarcowa, aktywny (w) organizacjach syjonistycznych; Uppsala

Perski Aleksander; polski reżyser filmowy, wyjechał z kraju po 68 r.; Szwecja

Ringer Adam; brał aktywny udział w rozruchach marcowych 69 r.; 10405 Stockholm, Forskarbacken 10

Rudawski Michał; działacz syjonistyczny; Szwecja

Skrzyposzek Krystian; działacz syjonistyczny, Szwecja

Smolar Eugeniusz, ur. 1945 r.; emigracja pomarcowa, założyciel „Aneksu”; Uppsala

Strasser Edward, ur. 1945 r.; brał aktywny udział w rozruchach marcowych, wyszępuje p-ko KS z pozycji syjonistycznych; Szwecja

Szulkin Lucjan, ur. 30.07.1911 w Warszawie; znany działacz syjonistyczny, wielokrotnie brał udział w akcjach p-ko PRL i KS; Szwecja

Szwacki Julian; znany działacz syjonistyczny, aktywny w akcjach p-ko KS; Blåsutvägen 7/V Stockholm, Enskede

Teleszewski Marek; najnowsza emigracja pomarcowa; Szwecja

Tennenbaum Natan; brał udział w rozruchach marcowych; Lund

Topolski vel Toperman Fryderyk, ur. 5.01.1913 w Złoczowie – ZSRR; znany działacz syjonistyczny; Szwecja

Topolski Krzysztof, ur. 13.03.1947 r. – Kielce; najnowsza emigracja polityczna, aktywny w marcu 1968 r.; Szwecja

Żaba Norbert, s. Juliana i Klary, ur. 18.08.1997 r. w Tallinie; wyjątkowo reakcyjny działacz syjonistyczny; Stockholm, Källskarsgatan 3

Żyto Witold, ur. 1912 r.; brał aktywny udział w rozruchach marcowych, obcnie wpółpr. „Aneksu”; 75425 Uppsala, Kantorsgatan 52

W publikowanym przez nas (bez większych poprawek) „Wykazie” jest sporo błędów. Warto jedynie zwrócić uwagę na to, że wymieniony „Lebebaum” to zapewne Lebenbaum, Teleszewski nie był wcale „nową emigracją”, gdyż w Szwecji mieszkał od zakończenia wojny; a „Tennenbaum” to Tenenbaum.

NGP