Warstwy łupków, których wiek wynosi około 1750 milionów lat, rozciągają się niemal pionowo i reprezentują rzadką formację geologiczną powstałą w wyniku aktywności wulkanicznej w epoce kamienia.

Ta niewielka kopalnia łupków (Hörenbo skiffergruvan)znajduje się około siedmiu kilometrów na północny zachód od Ramkvilla (ok. 30 km od Vetlandy). Zwiedzać ją można tylko wiosną i latem, na jesieni, gdy przyjdą przymrozki, jest zamknięta. Kopalnia łupków Hörnebo to jedna z najpiękniejszych kopalni odkrywkowych w Szwecji. Wydobywano tu łupek, który w połowie XIX wieku wykorzystywano głównie do pokryć dachowych.

Obszar wokół Fröderyd jest interesujący pod względem geologicznym, z dostępem do rud i minerałów. W XVIII w. w parafii wydobywano rudy miedzi i żelaza. Kopalnie miedzi w Fredriksberg, na południe od Årset, zostały założone w latach sześćdziesiątych XVIII wieku i działały do początków XIX wieku, prawdopodobnie bez dalszej rentowności, kiedy to firmie przyznano zwolnienie podatkowe. Około 1850 roku ponownie podjęto operację. Nowa spółka rozpoczęła wydobycie łupka w Karstorp na granicy z Hörnebo i rozpoczęła się produkcja łupków dachowych. W 1864 roku zainaugurowano połączenie kolejowe (stambanan Södra), wraz ze stacją w Sävsjö, rozwiązano część problemów transportowych.

W 1873 roku utworzono spółkę akcyjną łupków Fredriksberg i poczyniono duże inwestycje w kopalni. Z dna kopalni wydrążono tunel kolejowy, którym transportowano wydobywany kamień do obróbki w nowo wybudowanych warsztatach. Na przełomie 1875 r. pracowały 42 osoby, w tym 17 przy piaskowaniu i transporcie, pozostali przy łupaniu i cięciu łupków. Przede wszystkim produkowano łupek dachowy.

Gotowy kamień przewożono konno i wozem na stację w Sävsjö, skąd przewieziono go do Sztokholmu, Lundu i Malmö. W Sävsjö nadal można zobaczyć domy pokryte łupkiem Hörnebo. Około 1880 roku przedsiębiorstwo zostało zamknięte, ale na początku XX wieku zostało tymczasowo wznowione.

O tej działalności przypominają ogrodzone wyrobiska kopalniane i góry złomu po obu stronach drogi. Pozostaje długi tunel, z dna kopalnianego otworu, do którego można wejść do odkrywki. Tunel w kopalni, wybudowany w celu odwodnienia kamieniołomu i ułatwienia transportu łupków, okazał się mieć niepożądany efekt. Drenaż spowodował, że skała wyschła i stała się krucha, co utrudniało wydobycie łupków.

Kopalnia posiadająca trzy odkrywki o głębokości 15–25 metrów, działała głównie w XIX wieku. Dziś Kopalnia Łupków Hörnebo jest ciekawym miejscem dla miłośników geologii i historii przemysłu. Świadkami dawnej działalności są ogrodzone wyrobiska kopalniane. Wejście do kopalni jest bezpłatne, mimo iż kopalnia leży na ustroniu, latem zawsze są tutaj turyści. Głównie Niemcy. Wchodzi się do kopalni przez ciemny, długi tunel, więc wybierając się tutaj warto mieć ze latarki i gumowce.

Warto tu przyjechać.

(ngp)