Krasnogruda, to wieś polska usytuowana nad jeziorem Hołny. Jest ona położona w województwie podlaskim w powiecie sejneńskim.

Pierwotna wzmianka o tutejszym dworze i majątku Krasnogruda ( Krasnyhruda) pochodzi z 1676 roku. Ówczesne dzieje majątku nie są dokładnie znane. Znacznie więcej informacji zapisanych jest w różnych źródłach historycznych od 1785 roku. Wtedy to dobra Krasnogruda, składały się z folwarku oraz wsi Żegary, Gawieniańce i Bierżynie. One to zostały zakupione przez rodzinę Eysymontów. Ich pierwszym właścicielem był Maciej Tadeusz Eysymont, jednoczesny fundator kościoła w Żegarach.

XIX wiek

Cały majątek ziemski pod koniec XIX stulecia, posiadał 4 domy, które zamieszkiwało 38 mieszkańców. Dobra Krasnogrudy składały się z folwarków Krasnogruda i Wereszczeńszczyzna. Obejmowały one areał ziemski liczący 1815 mórg. Tuż przed wybuchem II wojny światowej, właścicielem Krasnogrudy był Bronisław Kunat.

Dzieje tutejszego dworu

Dzieje dworu w okresie od końca XVIII wieku do pierwszej połowy dwudziestego wieku, ściśle związane są z rodzinami ziemiańskimi Eysymontów i Kunatów. Pierwszym właścicielem Krasnogrudy z rodziny Kunatów, z której wywodziła się matka wielkiego polskiego noblisty Czesława Miłosza pani Weronika Miłosz, był Teofil, a tuż po nim jego syn Bronisław Kunat. W okresie międzywojennym ostatnie spadkobierczynie Krasnogrudy, siostry Gabriela Lipska (1888–1962) i Janina Niementowska (1898–1977) prowadziły we dworze pensjonat letniskowy. Lecz nie przyjeżdżali tutaj wczasowicze w tak znacznej liczbie, co osoby chcący zająć się w tym miejscu polowaniem na grubego zwierza.

II wojna światowa

W okresie II wojny światowej, majątek Krasnogruda wraz z okolicznymi wioskami przeszedł pod zarząd niemiecki. W dniu 6 września 1944 roku, dwór i dobra ziemskie  przestały pełnić rolę własności prywatnej, a właściciele zostali zmuszeni do jego opuszczenia. Użytkownikiem Krasnogrudy od roku 1945, był początkowo  Aleksander Czyrowski, a następnie Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych Nadleśnictwo Pomorze. We dworze mieszkały rodziny pracowników wspomnianego nadleśnictwa.

Dworek

Znajdujący się we wspomnianej wsi dworek, pochodzi z końca XVII wieku i była to niegdyś siedziba Macieja Eysymonta. We dworze często przebywał też Czesław Miłosz. W pierwszej połowie XIX wieku, dwór ten został przebudowany, a w skład jego architektonicznej bryły wchodziły: dom mieszkalny i kancelaria gminy Krasnogruda, dom dla czeladzi, stajnie, wozownie, trzy obory, dwie stodoły oraz browar. Dwór ten był okolony przepięknym parkiem, którego niewielka część przetrwała do dzisiaj.

Podstawowa bryła architektoniczna

Podstawowa bryła dworu została zachowana, ale remonty przeprowadzane w latach 1967–1986 spowodowały liczne jej zmiany. Po rewitalizacji dworu w setną rocznicę urodzin Czesława Miłosza, otwarto w krasnogrudzkim dworze Międzynarodowe Centrum Dialogu. W uroczystości wziął udział syn poety Anthony Milosz. W okresie wakacyjnym organizowane są tutaj do dnia dzisiejszego liczne spektakle teatralne  i spotkania kulturalne.

Ewa Michałowska-Walkiewicz