Dworek Białoprądnicki, to jeden z bardziej okazałych kompleksów dworskich, znajdujących się w Małopolsce. Jego historia rozpoczyna się już w XVI stuleciu. W swojej historii, dworek ten gościł najwybitniejszych przedstawicieli polskiej kultury. Wokół niego natomiast rozciąga się uroczy park, imienia Tadeusza Kościuszki.
W XVI wieku
Początki wspomnianego dworku, sięgają lat 1505 – 1550. Wtedy to kanclerz wielki koronny, a zarazem biskup krakowski Samuel Maciejowski, zbudował w tym miejscu swoją letnią rezydencję. Pod względem architektonicznym, rezydencja ta należała do stylu „willi włoskiej”. Dom ten, zawsze tętnił życiem i był miejscem spotkań wybitnych ludzi swojej epoki, czyli: dyplomatów, poetów i myślicieli. Dla przykładu Łukasz Górnicki, stworzył właśnie w tym miejscu „Dworzanina Polskiego”.
Rozbudowa dworku
W latach 1550 – 1560, kolejny właściciel Białoprądnickiej rezydencji, biskup Andrzej Zebrzydowski rozbudował dworek, uzupełniając jego wnętrze pięknymi meblami i obrazami. Ze strony zewnętrznej, stworzył on mały system obronny tego budynku. Na początku XVII stulecia, dom ten uległ znacznemu zniszczeniu dlatego, że Polska uwikłana była w wiele konfliktów zbrojnych. Mimo wszystko, biskup Piotr Gembicki, podjął się odbudowy tego majątku.
Po renowacji
Po renowacji jaka nastąpiła dzięki wspomnianemu biskupowi, „Potop szwedzki” znów zniszczył rezydencję, a kolejną jej przebudowę prowadził biskup Andrzej Trzebnicki. Przebudowa ta była już bardziej okrojona i mniejsza niż poprzednia. Biskup Kajetan Sołtyk postanowił wzbogacić obiekt o elementy barokowe, dodające tej budowli specyficznego posmaku stylowego. Twórcą barokowej fazy tej rozbudowy, był architekt Jakub Fontana. Początkowe lata rządów biskupa Kajetana Sołtyka były ostatnim okresem świetności tego dworku, nazywanego biskupim zespołem pałacowym.
Po roku 1768
Podczas konfederacji barskiej, pałac Białoprądnicki został zniszczony i po raz kolejny zmienił właścicieli. W czasie powstania kościuszkowskiego mającego miejsce w roku 1794, przy tej rezydencji stawało w szeregi bojowe, wojsko powstańcze.
Jeszcze w wolnej Polsce
W roku 1796, Austriacy skonfiskowali dworek Białoprądnicki. Od tego czasu obiekt ten podlegał ciągłym przebudowom i utracił swój dawny architektoniczny styl. W okresie Księstwa Warszawskiego, znajdujący się wokół budynku pas ziemski, dzierżawili chłopi. W połowie XIX stulecia, całą posiadłość podzielono geodezyjnie. Centralna część posiadłości pozostała w rękach pani Jadwigi Jasińskiej, później rodziny Jaroszyńskich, Halskich i do końca lat pięćdziesiątych XX stulecia, dwór ten był w rękach rodu Mirockich.
Na cele kulturalne
W latach 50. XX wieku, władze komunistyczne przejęły zaniedbaną i zniszczoną posiadłość i przeznaczyły ją na cele kulturalne. W roku 1973 utworzono tu Dzielnicowy Dom Kultury. Przez kilkadziesiąt lat, dworek stał się bardzo ważnym ośrodkiem kulturalnym w Polsce.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
